Deuteronomium 16:18-21:9 Shoftim (=rechters)

Deuteronomium 16:18 Gij zult rechters aanstellen en ambtenaren in al uw poorten, die YAHWEH  uw Elohim u geeft overeenkomstig uw stammen, en zij zullen het volk beoordelen (shaphat ) met rechtvaardig (tzadek ) oordeel (mishpat -).

Zowel de rechters als de ambtenaren moeten door de mensen worden benoemd. Het zijn de rechters die het oordeel vellen en de ambtenaren die verantwoordelijk zijn om erop toe te zien dat het oordeel aanvaard en volgens de instructies van de rechter uitgevoerd wordt. De oordelen die de rechters vellen zijn aan de THORA onderworpen. De ambtenaren zijn als politie wiens plicht het is de oordelen uit te uitvoeren.

Individueel, zijn wij in onze eigen relaties soms zelf zowel rechter als ambtenaar aan het spelen. Als iemand iets doet of zegt dat wij ervaren als tegen ons gericht, zijn wij geneigd om onmiddellijk een oordeel (mishpat) tegen hen te vellen en in actie te komen. In plaats daarvan zouden wij moeten kalmeren en een “rechtvaardig oordeel” overwegen (Deut. 16:18 -tzadek mishpat -). Yeshua had hierover iets te zeggen toen Hij tot een vijandige menigte sprak:

Johannes 7:24 Oordeel (shaphat - ) niet naar wat voor ogen is, maar vel een rechtvaardig oordeel (tzadek mishpat - ).

Yeshua wees ook op de betekenis van het rechtvaardig oordeel: de manier waarop wij anderen beoordelen wordt ook de manier waarop wij zelf worden beoordeeld:

Mattheüs 7:2want met het oordeel (mishpat - ) waarmee u oordeelt (shaphat - ), zult uzelf geoordeeld (shaphat - ) worden; en met welke maat u meet, zal er bij u ook gemeten worden.

2 Thessalonicenzen 2:8 En dan zal de wetteloze geopenbaard worden. De Heere zal hem verteren door de Geest van Zijn mond en hem tenietdoen door de verschijning bij Zijn komst;

Rechterlijke dwalingen kunnen in elk rechtssysteem voorkomen.

De Bijbel zegt: „Gerechtigheid — gerechtigheid moet u najagen”. Deuteronomium 16:20. Doe je uiterste best om rechtvaardig te zijn. Dan zal het goed met jullie gaan en zullen jullie het land bezitten dat de Heer jullie gaat geven. Als rechters zich aan dat gebod houden, hebben burgers daar voordeel van. Gods Wet gaf het oude Israël een rechtssysteem dat gebaseerd was op onpartijdigheid en rechtvaardigheid.

Laten we die Wet eens onder de loep nemen en ontdekken dat al Gods wegen gerechtigheid zijn, zoals de Bijbel zegt in:

Deuteronomium 32:4 Hij is de rots, Wiens werk volmaakt is, want al Zijn wegen zijn een en al recht. God is waarheid en geen onrecht; rechtvaardig en waarachtig is Hij.

Maar je moet ook uit het volk een groep verstandige mannen uitzoeken. Ze moeten diep ontzag voor God hebben. Het moeten betrouwbare mannen zijn die zich niet laten omkopen. Van hen maak je leiders over duizend, over honderd, over vijftig en over tien mannen. Veertig jaar later benadrukte hij opnieuw het belang van „wijze en beleidvolle en ervaren mannen” om recht te spreken voor het volk

Eeuwen later gaf koning Josafat van Juda deze instructie aan de rechters:

De koning herinnerde de rechters er dus aan dat als ze zich bij hun uitspraken lieten leiden door vooroordeel of hebzucht, God ze verantwoordelijk zou houden voor de eventuele gevolgen. Als de rechters van Israël zich aan die hoge normen hielden, voelde het volk zich veilig en geborgen. Verder voorzag Gods Wet in een aantal principes die rechters hielpen om zelfs in moeilijke zaken rechtvaardige uitspraken te doen. Wat zijn een paar van die principes?

PRINCIPES VOOR EEN RECHTVAARDIGE UITSPRAAK

Hoewel rechters wijze en bekwame mannen moesten zijn, mochten ze bij hun oordeel niet zomaar op hun eigen talent of inzicht vertrouwen. JHWH, God, gaf ze principes of richtlijnen die hen zouden helpen om tot de juiste uitspraak te komen. Hier volgen enkele van die richtlijnen.

DOE GRONDIG ONDERZOEK

God gaf Israëlitische rechters via Mozes de instructie bij het afnemen van een verhoor inzake geschillen ‘Jullie moeten de mensen helpen met hun problemen en rechtvaardig over hen rechtspreken. Het maakt niet uit of het om Israëlieten gaat of om de vreemdelingen die bij jullie wonen. Deuteronomium 1:16

Rechters kunnen alleen een rechtvaardig vonnis vellen als ze alle feiten kennen. Daarom zei God tegen degenen die rechtszaken behandelden: „Gij [moet] een onderzoek instellen en navorsen en grondig navraag doen.” Bij een strafzaak moesten rechters tot op de bodem uitzoeken of de aanklacht waar was voordat de zaak verder werd behandeld.

Deuteronomium 13:14 Dan moeten jullie dat goed onderzoeken en nagaan of het waar is. Als blijkt dat het waar is en er inderdaad zoiets vreselijks is gebeurd.

Deuteronomium 17:4-5 Als jullie zoiets horen, moeten jullie goed nagaan of het waar is. Als blijkt dat zoiets verschrikkelijks inderdaad in Israël gebeurt, moeten jullie de man of vrouw die dit heeft gedaan, naar de poort brengen. Daar moeten jullie hem met stenen doodgooien.

VERHOOR GETUIGEN

Getuigenverklaringen waren van cruciaal belang voor een onderzoek. Gods Wet schreef voor:

Deuteronomium 19:15 Eén enkele getuige mag tegen niemand opstaan met betrekking tot enige ongerechtigheid of tot enige zonde, bij elke zonde die men ook zou kunnen doen. Op de verklaring van twee getuigen of op de verklaring van drie getuigen staat de zaak vast.

Jullie mogen niemand veroordelen als er maar één persoon is die hem beschuldigt. Dat mag alleen als twee of drie mensen hetzelfde kunnen vertellen over wat er is gebeurd. Getuigen kregen het gebod:

VEREIS EERLIJKHEID VAN DE GETUIGEN

De straf op meineed vormde voor alle betrokkenen een krachtige waarschuwing. De Wet zei:

Dus als een man tijdens een rechtszaak loog om een erfenis te krijgen die aan een ander toebehoorde, zou hij als straf de waarde daarvan moeten betalen. En als hij loog om iemand die onschuldig was ter dood te laten brengen, zou hij zijn eigen leven kwijtraken. Die richtlijn was een krachtige motivatie om de waarheid te spreken.

OORDEEL ONPARTIJDIG

Zodra de rechters alle beschikbare bewijzen hadden, wogen ze die zorgvuldig af om tot een vonnis te komen. Daarbij was het volgende aspect van Gods Wet bijzonder belangrijk:

Rechters moesten een zaak altijd op zichzelf beoordelen, niet op basis van het uiterlijk of de maatschappelijke status van de betrokkenen.

WAT GERECHTIGHEID VOOR HET VOLK BETEKENDE

Mozes stelde de Israëlieten de vraag:

Er was inderdaad geen ander volk dat zo’n rechtvaardige wet had. Onder de regering van koning Salomo, die in zijn beginjaren JHWH’s wet probeerde te handhaven, woonden de Israëlieten „in zekerheid” en kenden ze vrede en voorspoed, „terwijl zij aten en dronken en zich verheugden”

Jammer genoeg verwierpen de Israëlieten God's Woord. Via de profeet Jeremia verklaarde God:

Zie, zij hebben het woord van de HEERE verworpen, wat voor wijsheid zouden zij dan hebben? Jeremia 8:9b

Het gevolg was dat Jeruzalem een „stad vol bloedschuld” werd waar veel gruwelijke dingen gebeurden. De stad werd uiteindelijk verwoest en lag zeventig jaar verlaten.

De profeet Jesaja maakte een moeilijke periode van Israëls geschiedenis mee. Terugkijkend op wat hij tijdens zijn leven had zien gebeuren, werd hij ertoe bewogen een belangrijke waarheid over JHWH en zijn Wet bekend te maken:

Het moet Jesaja blij hebben gemaakt dat hij de volgende profetie van God over de regering van de Messiaanse Koning, Yeshua de Messias, mocht opschrijven:

Wat een geweldig vooruitzicht voor iedereen die onderdaan zal worden van Gods Koninkrijk onder leiding van de Messiaanse Koning! 

Mattheüs 6:10 Uw Koninkrijk kome. Uw wil geschiede, zoals in de hemel zo ook op de aarde.

GAF GODS WET EEN VRIJBRIEF VOOR WRAAK?

De Bijbelse uitdrukking „oog voor oog, tand voor tand” heeft tot veel onenigheid geleid: 

Exodus 21:24 oog voor oog, tand voor tand, hand voor hand, voet voor voet.

Sommige mensen zien deze woorden van God als een vrijbrief voor wraak. Maar zo’n uitleg staat lijnrecht tegenover Gods gebod: 

De dader moest die boete „door tussenkomst van de rechters geven”. Met andere woorden, het waren de rechters die de dader een boete lieten betalen. Als de vrouw of het kind aan de verwondingen stierf, zouden die rechters de dader ter dood laten brengen.

In dat geval pasten de rechters, en niet het slachtoffer, het principe „leven voor leven, oog voor oog, tand voor tand” toe (Exodus 21:23,24). Maar als ze zelf ook sterft, moet de dader het volgende betalen:

Exodus 21:23,24 Maar als er wel dodelijk letsel is, moet u geven leven voor leven, oog voor oog, tand voor tand, hand voor hand, voet voor voet

Rechters werden er door dat principe aan herinnerd dat een straf niet te zwaar maar ook niet te licht mocht zijn. De Bijbelgeleerde Richard Elliott Friedman zegt: „Het basisprincipe lijkt te zijn dat de straf in verhouding moet staan tot het misdrijf en nooit te zwaar mag zijn.” 

Hoe is dan het idee ontstaan dat Gods Wet daden van wraak goedkeurde? Het is interessant wat Yeshua in Mattheüs zegt:

„U hebt gehoord dat er gezegd is: Oog voor oog en tand voor tand. Ik zeg u echter dat u geen weerstand moet bieden aan de boze; maar wie u op de rechterwang slaat, keer hem ook de andere toe;.” Mattheüs 5:38-39

Blijkbaar hadden sommige religieuze leiders in de tijd van Yeshua de woorden in Exodus 21:23,24 in hun mondelinge wet opgenomen en uitgelegd als rechtvaardiging voor persoonlijke wraak. Maar Yeshua maakte duidelijk dat die leer niet door Gods Wet voor Israël ondersteund werd. 
Exodus 21:23,24 Maar als er wel dodelijk letsel is, moet u geven leven voor leven, oog voor oog, tand voor tand, hand voor hand, voet voor voet.

Yeshua zegt ook duidelijk "U hebt gehoord dat er gezegd is", in tegenstelling tot Zijn gewoonte om te zeggen "er staat geschreven". 

WAAR KOMT DE UITDRUKKING; 'OOG OM OOG EN TAND OM TAND,' VANDAAN?

Bladeren wij daarvoor naar de Thora, Exodus hoofdstuk 21, waar we lezen over de bescherming van de slaven en de bescherming van het leven. Zij die de eerste vijf boeken van Mozes bestuderen (Thora) zullen ontdekken dat Vaders barmhartigheid in iedere geschiedenis, inzetting en gebod schittert. Hij zoekt ons leven, de zegen en de vrede. Zij die afwijken van Zijn heilige wetten, dragen het oordeel, de vloek en de dood.