English & other laguages: click here!

Jesaja 5 - Het lied van de Wijngaard

Jesaja vergelijkt Israël met een wijngaard. Het verhaal gaat over een wijngaard die van een Geliefde is. Die Geliefde is de God van Israël. Ondanks Gods goede zorgen brengt Israël geen goede vruchten voort. God zal Zijn wijngaard daarom vernielen. Vervolgens spreekt Jesaja een ‘wee’ uit over zes zonden. Hebzucht zal worden bestraft met hongersnood, dronkenschap met de ellende van de Babylonische ballingschap. Om al deze zonden zal God Israël straffen. Het lied is in het Hebreeuws een literair meesterwerk. Dat valt weg in de vertaling, maar het gaat in principe om de boodschap. Het lied van de wijngaard is een gelijkenis die een aanklacht inhoudt tegen het volk Israël, maar die ook bedoeld is om de mens van deze tijd te behoeden voor het naderend oordeel.

Jesaja 5:1-2 Ik wil graag voor mijn Beminde zingen, een lied van mijn Geliefde over Zijn wijngaard. Mijn Beminde had een wijngaard op een vruchtbare heuvel. 2. Hij spitte hem om en zuiverde hem van stenen, Hij beplantte hem met edele wijnstokken. In het midden ervan bouwde Hij een toren, en hakte ook een perskuip daarin uit. Hij verwachtte dat hij goede druiven zou voortbrengen, maar hij bracht stinkende druiven voort.

Ik wil graag voor mijn Beminde zingen........ de profeet zingt een prachtig lied voor YHWH, die Hij "Mijn Beminde" noemt.

Het lied gaat over de wijngaard aangeplant op een vruchtbare heuvel. YHWH gaf die wijngaard aan Israël en Juda {vers 7} om te bewerken.

Hij spitte hem om en zuiverde hem van stenen..... grote stenen waren eruit verwijderd. Het waren wijnstokken van uitstekende kwaliteit en smaak. Om veiligheidsredenen was de wijngaard ommuurd en stond er in het midden een toren. Ook bevond zich een perskuip daarin. De wijngaard voldeed aan alle voorwaarden die een goede oogst waarborgden.

Hij verwachtte dat hij goede druiven zou voortbrengen, maar hij bracht stinkende druiven voort...... wat een teleurstelling. Het lied begon zo mooi, zo verwachtingsvol! Helaas, de wijngaard levert slechts wrange, stinkende vruchten op. De Beminde Eigenaar van de wijngaard kon slechts vaststellen dat Zijn Geliefde volk, voor wat betreft het beheer, er 'met de pet naar had gegooid'.

Jesaja 5:3-4 Nu dan, inwoners van Jeruzalem en mannen van Juda, oordeel toch tussen Mij en Mijn wijngaard. 4. Wat is er nog meer te doen aan Mijn wijngaard, dan wat Ik eraan gedaan heb? Waarom heb Ik verwacht dat hij goede druiven zou voortbrengen, terwijl hij slechts stinkende druiven voortbracht?

inwoners van Jeruzalem en mannen van Juda, oordeel toch tussen Mij en Mijn wijngaard...... Werd er eerst over 'Hij' gesproken, nu komt de Eigenaar zelf aan het woord en spreekt HIJ Juda en Jeruzalem toe: Nou kom, spreek op, spreek naar recht..... was die wijngaard niet goed, of ontbrak het aan jullie toewijding om er iets van te maken? Als er liefde en loyaliteit naar Mij was, hadden jullie je dan niet van harte ingezet om voor een goede oogst te zorgen?

Wat is er nog meer te doen aan Mijn wijngaard, dan wat Ik eraan gedaan heb.....?

Op deze vraag wordt geen antwoord gegeven. Maar juist dat zwijgen is een erkenning dat de HEERE er alles aan gedaan heeft. Als we om ons heen de afval zien weten we dat deze gelijkenis ons net zoveel te zeggen heeft als de Israëlieten destijds. Wij weten vanuit het Nieuwe Testament dat het vruchtdragen van de wijnstok afhankelijk is van het verbonden blijven in Yeshua de Messias.

"Wie in MIJ (Yeshua) blijft, zoals Ik in hem, die draagt veel vrucht". Johannes 15:5

Jesaja 5:5-7 Nu dan, Ik wil u graag bekendmaken wat Ik met Mijn wijngaard ga doen: Ik zal zijn omheining wegnemen, zodat hij verwoest zal worden; Ik zal een bres slaan in zijn muur, zodat hij vertrapt zal worden. 6. Ik zal er een wildernis van maken. Hij zal niet gesnoeid worden of geschoffeld, maar dorens en distels zullen er opschieten. En Ik zal de wolken gebieden geen regen erop te laten neerkomen.

Ik wil u graag bekendmaken wat Ik met Mijn wijngaard ga doen......... de Eigenaar van de wijngaard gaat heel rigoreus te werk. Alles wat Hij voor Zijn Beminde had opgebouwd, wordt afgebroken, de omheining (bescherming) wordt weggenomen, de muur krijgt een opening voor de dieven en plunderaars, en de regen wordt tegengehouden.

Jesaja 5:7 Want de wijngaard van de HEERE van de legermachten is het huis van Israël, en de mannen van Juda zijn Zijn lievelingsplant. Hij verwachtte goed bestuur, maar zie, het werd bloedbestuur, gerechtigheid, maar zie, het werd geschreeuw.

de wijngaard van YHWH van de legermachten is het huis van Israël...... Hier legt Jesaja de betekenis van de gelijkenis uit. Het Noordelijk rijk is de wijngaard en Juda vormt de beplanting van die wijngaard....... de mannen van Juda zijn Zijn lievelingsplant. Zonder dat het verder wordt aangegeven begrijpen we uit de context dat hierop zware straffen volgen.
In Mattheüs 21 vertelt Yeshua een gelijkenis over de wijngaard. In plaats van het huis van Israël en Juda zijn hier pachters de beheerders van de wijngaard, waarover de heer niet tevreden is. Yeshua stelt een retorische vraag aan de toehoorders "wat zal de heer van de wijngaard met de pachters doen? Het antwoord is: Hij zal die kwaaddoeners een kwade dood doen sterven en zal de wijngaard aan andere landbouwers verhuren, die hem de vruchten op hun tijd zullen geven (Mattheüs 21:41). Yeshua verkondigt hetzelfde oordeel als Jesaja.

Hij verwachtte goed bestuur, maar zie, het werd bloedbestuur..... het lied ademt Gods liefde voor Zijn volk, liefde waarin zo'n pijn en teleurstelling komt als die liefde niet beantwoord wordt. Wat meer is, Hij zocht gerechtigheid in Zijn geliefde planten, maar het was onrecht, onderdrukking. God noemt dat 'bloedbestuur'! Hij hoorde hulpgeroep. Het zijn dezelfde kreten om hulp die ook in onze tijd en cultuur te horen zijn vanwege het onrecht dat plaatsvindt. God zoekt naar eerlijkheid en gerechtigheid. In 2 Kronieken 16:9 lezen we

"Want des Heren ogen gaan over de gehele aarde, om krachtig bij te staan hen, wier hart volkomen naar Hem uitgaat."

Jesaja 5:8-10 Wee hun die huis aan huis trekken, veld aan veld voegen, tot er geen plaats meer over is, en alleen u in het midden van het land gevestigd bent. 9. De HEERE van de legermachten heeft tot mij persoonlijk gesproken: Voorwaar, veel huizen zullen tot een woestenij worden, grote en mooie zullen zonder bewoner zijn! 10. Ja, tien bunders wijngaard zullen slechts één bath opleveren, en een homer zaad zal maar een efa opleveren.

WEE 1 Hebzucht bestraft met hongersnood

Wee hun die huis aan huis trekken..... veld aan veld voegen..... een duidelijk voorbeeld vinden we in 1 Koningen 21 waar we lezen dat koning Achab en zijn vrouw Izebel door het vermoorden van hun buurman Naboth, zijn wijngaard in bezit namen. Zoiets is uiterst verwerpelijk in Gods ogen. God had het erfdeel onder de stammen en families vastgelegd. Hij had in de Tora bepaald dat de Israëlieten hun erfdeel niet mochten verkopen. Als iemand zijn erfdeel noodgedwongen toch moest verkopen, dan moest het in het Jubeljaar aan de oorspronkelijke bezitter worden teruggegeven. Als het sabbats- en jubeljaar overeenkomstig Gods Tora zou zijn uitgevoerd, dan zouden de eigendommen binnen de familie blijven (Leviticus 25:8-55). Het feit dat huis aan huis werd opgekocht, geeft al aan dat er geen acht werd geslagen op Gods verordeningen.

In Ezechiël 45-48 vinden we opnieuw richtlijnen voor de verdeling van het land tijdens het Vrederijk. Het gaat dan ook om blijvende erfdelen van de stammen (Ezechiël 45:8). Dan is de tijd voorbij dat de rijken steeds rijker worden

We komen in onze tijd en cultuur de vastgoedhandelaren en grootgrondbezitters tegen, die enorme winsten maken door het ver beneden de waarde aankopen van bezitters die in moeilijkheden zitten en vervolgens hun verworven handelswaar met woekerwinsten op de huizenmarkt verkopen.

Neem ook de kleine bedrijfjes die worden opgekocht door grote winkelketens en multinationals, zodat in feite alle handel (inclusief de handel in geneesmiddelen Farmacie Pharmakeia Op. 18:23) in de wereld binnen slechts vier superrijke eigenaars functioneert. Zij beheersen de wereld en behoren tot het Babel dat door satan wordt opgebouwd, maar ineen zal storten {Openbaring 18:2). We zien dat dit oordeel over de wijngaard ook wat voor ons duidelijk wil maken.

veel huizen zullen tot een woestenij worden, grote en mooie zullen zonder bewoner zijn......! Dit gebeurde toen Israël in ballingschap naar Babel ging. Ze moesten al hun bezittingen, waarop ze zo trots waren, achterlaten.

tien bunders wijngaard zullen slechts één bath opleveren, en een homer zaad zal maar een efa opleveren..... één bath is een inhoudsmaat voor vloeistoffen, waarschijnlijk ongeveer 22 liter. Het zaaigoed zal voor een tiende deel worden teruggewonnen bij de oogst. Eén homer is een inhoudsmaat voor droge stoffen, tien maal zoveel als een efa (een efa is evenals een bath waarschijnlijk ongeveer 22 liter).

WEE 2 dronkenschap bestraft met ballingschap

Jesaja 5:11-17 Wee hun die 's morgens vroeg opstaan en op sterkedrank uit zijn, daarmee doorgaan tot de schemering, totdat de wijn hen heeft verhit. 12. Harp en luit, tamboerijn en fluit, en wijn – dat zijn hun drinkgelagen, maar voor de daden van de HEERE hebben zij geen oog; het werk van Zijn handen zien zij niet. 13. Daarom zal Mijn volk in ballingschap gaan: het heeft geen kennis. Zijn hooggeplaatsten zullen verhongeren, en zijn mensenmenigte zal van dorst versmachten. 14. Daarom zal het graf zijn keel wijd opensperren en zijn muil wagenwijd opendoen, zodat zijn adel en zijn mensenmenigte erin neer zullen dalen met hun gejoel en uitgelaten gehuppel. 15. Dan zal de gewone man gebukt gaan, de man van aanzien vernederd worden, en de ogen van de hoogmoedigen zullen neergeslagen zijn. 16. Maar de HEERE van de legermachten zal verhoogd worden door het recht, en de heilige God zal geheiligd worden door gerechtigheid. 17. En lammeren zullen er grazen als was het hun weide, en van de puinhopen van de weldoorvoeden zullen vreemdelingen eten.

Wee hun die 's morgens vroeg opstaan en op sterkedrank uit zijn...... er is nog veel meer aan de hand in Juda en Jeruzalem. De bovenlaag die rijkelijk profiteert van deze goddeloze praktijken houdt wel van een feestje en is niet vies van een borreltje. Zo zelfs dat ze 's morgens al naar de fles grijpen en liefst tot 's avonds laat doorgaan.

Harp en luit, tamboerijn en fluit, en wijn ......... muziekje erbij... zo geniet een mens van het leven, maar ze hebben niet door dat Gods klok doortikt en dat Hij al lang bezig is om hun ondergang voor te bereiden. Ze hadden ook geen oog gehad voor die prachtige wijngaard die God hen wilde geven.

zij hebben er geen oog voor; het werk van Zijn handen zien zij niet........ hadden ze maar oog voor wat YHWH doet.... dan zouden ze Hem liefhebben en bewonderd hebben, dan zouden ze weten wat echt leven is. Het is de leugen van satan om alleen aandacht te hebben voor je eigen dingen, wat die ook zijn. Het is het eigen 'ik' dat moet sterven wil je leven op de manier die je Schepper voor je bestemd had. Dat geeft onvergelijkelijk grotere vreugde en voldoening door Gods Geest dan dat de geest die uit de fles komt kan geven.

Daarom zal Mijn volk in ballingschap gaan: het heeft geen kennis....... ja, dit volk krijgt de pijnlijke betekenis van het mooie 'lied van de wijngaard' te horen. Ze moeten weg uit de wijngaard die ze verwaarloosd hebben., zoal eenmaal Adam en Eva weg moesten uit de Hof van Eden. Ze worden slaven in een vreemd land. Dan is er geen alcohol meer voor hen beschikbaar, zelfs geen water. Misschien zal er daardoor iets ten goede veranderen?

WEE 3 zucht naar ongerechtigheid

Jesaja 5:18-19 Wee hun die de ongerechtigheid naar zich toe trekken met koorden van valsheid, en de zonde als met dikke wagentouwen, 19. die zeggen: Laat Hij haast maken, vaart zetten achter Zijn werk, zodat we het zien. Laat het naderen, laat het komen, het raadsbesluit van de Heilige van Israël, zodat wij er kennis mee maken.

Wee hun die de ongerechtigheid naar zich toe trekken met koorden van valsheid..... Hieruit blijkt hoezeer men in de ongerechtigheid verstrikt zit. Ze trekken het als het ware met een dik touw naar zich toe. Maar ook hun verblinding blijkt daaruit. Hun antwoord houdt een ontkenning in, ze drijven zelfs de spot met de woorden die Jesaja namens God spreekt. "Je merkt gewoon niets van God", is hun reactie.

Laat Hij haast maken, vaart zetten achter Zijn werk, zodat we het zien....."Het is gewoon onzin. Laat Hij dan maar eens zien dat het waar is." Ook wij kennen zulke opmerkingen: sceptisch, spottend en venijnig. Vooral als je het over het oordeel hebt.

WEE 4 - kwaad goed noemen en duisternis licht.

Jesaja 5:20 Wee hun die het kwade goed noemen en het goede kwaad; die duisternis voorstellen als licht, en licht als duisternis; die bitter voorstellen als zoet en zoet als bitter.

In Juda en Jeruzalem worden de goddelijke normen omgekeerd. Men wist het zo listig om te draaien dat men het kwade goed ging noemen. Ze vonden dat je in de praktijk nu eenmaal niet kon werken met de voorschriften van God. Dan doe je het maar voorkomen of dat wat duister is, licht is. Zo kun je tenminste bereiken wat je wilt. Maar God zegt: "wee hen!"

WEE 5 - Eigenwijs

Jesaja 5:21 Wee hun die in hun eigen oog wijs zijn en naar hun eigen mening verstandig.

Dit laat de mens zien die zich niet meer laat leiden door Woord en Geest. Men weet dat het denken tegen de Bijbel ingaat. In plaats dat men zijn denken vernieuwt en aanpast aan het denken van God, zegt men: de Bijbel kan me nog meer vertellen, maar ik denk er anders over.... Waar het Woord van God plaats maakt voor menselijke visies, daar kan het oordeel niet uitblijven.

WEE 6 - Alcoholmisbruik - omkoperij - wetsverachting

Jesaja 5:22-24 Wee hun die een held zijn in wijn drinken en dappere mannen in het mengen van sterkedrank, 23. die de goddelozen in het gelijk stellen voor een geschenk, maar de rechtvaardigen hun recht ontnemen. 24. Daarom, zoals een vuurtong stoppels verteert en stro door een vlam ineenzinkt, zo zal hun wortel vermolmd zijn, en hun bloesem opstuiven als stof, omdat zij de wet van de HEERE van de legermachten afgewezen hebben en het woord van de Heilige van Israël verworpen hebben.

Wee hun die een held zijn in wijn drinken en dappere mannen in het mengen van sterkedrank...... Net als in het ‘tweede wee’ spreekt Jesaja een ‘wee’ uit over mensen die helden zijn in het drinken van wijn, Maar hier ligt de nadruk op het mengen. Ze zijn pas dapper na het innemen van sterke drank. Vroeger werden soms kruiden toegevoegd aan wijn en bier. Het vermengen van verschillende soorten drank kan voor een enorme kater zorgen. Mensen die goed kunnen mengen doen dat ook voor anderen, die ze meeslepen in een door hen geaccepteerde dronkenschap. Maar God accepteert dit niet! Toen niet en nu niet!

Achab en Naboth bij de grensafscheidingspaal 1 Koningen 21

die de goddelozen in het gelijk stellen voor een geschenk. ....... als je geweten nog niet dichtgeschroeid is, zal het zich melden. Toch gebeurt het zo vaak. Je ontneemt hierdoor de rechten van een rechtvaardige. Het bij het 'eerste wee' gebruikte voorbeeld van Izebel en Naboth is ook hier een illustratie van (1 Koningen 21:13}. In Openbaring 2:20 vinden we een waarschuwing om niet de geest van Izebel haar gang te laten gaan. Zij is het beeld van 'de vrouw op het beest', die, religieus als ze is, haar man, de koning (overheid/politiek en religie/kerk) de rechtvaardigen hun rechten ontneemt. Ze geeft haar helpers in het kwade mooie geschenken.

zoals een vuurtong stoppels verteert en stro door een vlam ineenzinkt,..... dit oordeel zien we vaker in de Bijbel

Maleachi 4:1 Want zie, de dag komt, brandend als een oven! Dan zullen alle overmoedigen en allen die goddeloosheid bedrijven, zijn als stoppels, en de dag die komt, zal hen in brand steken — zegt de Here der heerscharen — welke hun wortel noch tak zal overlaten.

Maar er blijft een weg open voor een overblijfsel. Dat zien we ook in het Nieuwe Testament:

1 Korinthe 3:11 Want niemand kan een ander fundament leggen dan wat gelegd is, dat is Jezus Christus. 12. Of nu iemand op dit fundament bouwt met goud, zilver, edelstenen, hout, hooi of stro, 13. ieders werk zal openbaar worden. De dag zal het namelijk duidelijk maken, omdat die in vuur verschijnt. En hoe ieders werk is, zal het vuur beproeven. 14. Als iemands werk dat hij op het fundament gebouwd heeft, standhoudt, zal hij loon ontvangen. 15. Als iemands werk verbrandt, zal hij schade lijden. Hijzelf echter zal behouden worden, maar wel zo: als door vuur heen.

omdat zij de wet van de HEERE van de legermachten afgewezen hebben en het woord van de Heilige van Israël verworpen hebben....... het oordeel van toen komt overeen met het oordeel dat komt. In de volgende tekst wordt vanuit het denken van de tegenstander het tegengestelde hiervan genoemd:

Openbaring 12:17 En de draak werd boos op de vrouw, en ging heen om oorlog te voeren tegen de overigen van haar nageslacht, die de geboden van God in acht nemen en het getuigenis van Jezus Christus hebben.

Izebel is het werktuig van de draak en ze is boos op de rechtvaardige Naboth die tot het rechtvaardige deel van Israël behoorde: ‘de vrouw’ in Openbaring 12:1. Naboth nam Gods geboden in acht en liet zich - net als Yeshua - niet knechten door onwettige overheidsgeboden. Het kostte hem zijn leven, net als Yeshua. Hij had het getuigenis van Yeshua de Messias. We zien dat de prediking van Jesaja ook met onze tijd te maken heeft. Israël is ons immers als voorbeeld gegeven (1 Korinthe 10:6 en 11).

Jesaja 5:25-30 Daarom is de toorn van de HEERE tegen Zijn volk ontbrand. Hij heeft Zijn hand tegen hen uitgestrekt; Hij heeft hen geslagen, zodat de bergen sidderen, en hun dode lichamen als vuilnis midden op straat liggen. Bij dit alles keert Zijn toorn zich niet af, en nog is Zijn hand tegen hen uitgestrekt. 26. Want Hij zal een banier omhoogheffen voor de heidenvolken van ver weg. Van het einde der aarde fluit Hij hen naar Zich toe; en zie, daar komen zij, haastig en snel! 27. Onder hen zal niemand vermoeid zijn of struikelen, niemand zal sluimeren of slapen. Bij niemand zal de gordel om zijn heupen losraken of de riem van zijn schoen breken. 28. Hun pijlen zullen scherp zijn, al hun bogen gespannen, de hoeven van hun paarden zullen als keisteen beschouwd worden, de wielen van hun wagens als een wervelwind. 29. Hun gebrul zal zijn als dat van een leeuwin, zij zullen brullen als jonge leeuwen, zij zullen grommen, hun prooi grijpen en wegslepen, en er is niemand die redt. 30. Op die dag zullen zij tegen het volk grommen als het grommen van de zee. Wanneer men naar de aarde kijkt, zie, duisternis en benauwdheid, en het licht zal door haar rookwolken verduisterd zijn.

Daarom is de toorn van de HEERE tegen Zijn volk ontbrand. Hij heeft Zijn hand tegen hen uitgestrekt....... God straft vanwege de onbekeerlijkheid van het volk. Ondanks dat de bergen van schrik over de stad beven en de dode lichamen als vuil op straat liggen, blijft God toornig. Zijn woede op Zijn volk is nog niet bekoeld.

Van het einde der aarde fluit Hij hen naar Zich toe; en zie........ Hij zal vijandige legers uit verre landen naar Israël lokken {of naar zich toe fluiten}. Die zullen in allerijl tegen Israël optrekken. De aanstormende vijand is goed getraind en toegerust. Het is een sterk leger. De paardenhoeven zijn hard als steen.

de wielen van hun wagens als een wervelwind...... dit beeld wordt ook door Jeremia over het leger van Babel gebruikt:

Jeremia 4:13 Zie, als wolken komt de vijand opzetten, als een wervelwind komen zijn wagens, sneller dan arenden zijn zijn paarden. Wee ons, want wij worden verwoest!

Hun gebrul zal zijn als dat van een leeuwin, zij zullen brullen als jonge leeuwen..... het krijgsgeschreeuw is als het brullen van een leeuw die zijn buit grijpt - 'zonder dat iemand redt'.

Vervolgens wordt het strijdtoneel op zee uitgebeeld:
Op die dag zullen zij tegen het volk grommen als het grommen van de zee...... De woelige strijdmachten zullen het volk teisteren als een stormvloed. De Joden voelen zich als mensen in een schip tijdens een zware storm. Ze speuren naar het vasteland, maar de kust ontdekken ze niet. Overal zal donkerheid en benauwdheid zijn vanwege de straffen van de HEERE. Benauwdheid die moet leiden naar zelfonderzoek, naar schuldbelijdenis en bekering.

In het vorige hoofdstuk lazen we over de verlossing van het overblijfsel. Daar werden we blij van, maar God kan het kwade niet door de vingers zien. Door al die oordelen heen ziet God uit naar hen die Hem oprecht schuldbewust te hulp roepen. Want God was ook benauwd in hun benauwdheden (Jesaja 63:9a). Laten we hierbij ook eens naar enkele andere verzen kijken: En let op de wending in vers 27:

Nehemia 9:26 Zij zijn echter ongehoorzaam geworden en zijn tegen U in opstand gekomen, en zij hebben Uw wet verworpen en Uw profeten gedood, die bij hen hebben getuigd om hen tot U te doen terugkeren. Zo hebben zij grote godslasteringen gepleegd. 27. U hebt hen overgegeven in de hand van hun tegenstanders en die hebben hen benauwd. Maar als zij ten tijde van hun benauwdheid tot U riepen, hoorde U hen vanuit de hemel en gaf U hun, overeenkomstig Uw grote barmhartigheid, verlossers, die hen uit de hand van hun tegenstanders verlosten.

Ida