English & other languages: click here!

Jeremia 11 - Verbondsbreuk - samenzwering - vloek

De HEERE bekrachtigde de verbondssluiting bij Horeb met zowel zegeningen als vervloekingen. Het volk is ontrouw en daarom zal de vloek komen. De HEERE maakt Jeremía bekend dat dorpsgenoten hem willen doden. Hij zal als Rechter deze zaak afhandelen.

Ga naar hoofdstuk:  inleiding/index -  1 - 2 - 3 - 4 - 5 - 6 - 7 - 8 - 9 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23(1) - 23(2) - 24 - 25 - 26 -  27 - 28 - 29 - 30 - 31(1) - 31(2) - 32 - 33 - 34 - 35 - 36 - 37 - 38 - 39 - 40 - 41 - 42 - 43 - 44 - 45 - 46 - 47 - 48(A) - 48(B) - 49(A) - 49(B) - 50(A) - 50(B) - 51(A) - 51(B) - 52 - Safan

Jeremia 11:1-5 Het woord dat van de HEERE gekomen is tot Jeremia: 2. Luister naar de woorden van dit verbond en spreek tot de mannen van Juda en tot de inwoners van Jeruzalem, 3. en zeg tegen hen: Zo zegt de HEERE, de God van Israël: Vervloekt is de man die niet luistert naar de woorden van dit verbond, 4. dat Ik uw vaderen geboden heb op de dag dat Ik hen geleid heb uit het land Egypte, uit de ijzeroven: Luister naar Mijn stem en doe deze woorden, overeenkomstig alles wat Ik u gebied. Dan zult u Mij tot een volk zijn en zal Ík u tot een God zijn, 5. opdat Ik de eed gestand doe die Ik uw vaderen gezworen heb om hun een land te geven dat overvloeit van melk en honing, zoals het heden ten dage is. Toen antwoordde ik en zei: Amen, HEERE.

Luister naar de woorden van dit verbond en spreek tot de mannen van Juda..... Jeremia brengt weer de woorden van het verbond onder de aandacht van het volk. Hij gebruikt dezelfde woorden als Mozes in Deuternomium 27:26:

Vervloekt is de man die niet luistert naar de woorden van dit verbond....... zowel de zegeningen en vervloekingen van het verbond hebben in eerste instantie betrekking op dit tijdelijke leven en niet op de eeuwigheid. Het uitspreken van de verbreking van het verbond, doordat één van de verbondspartners zich niet gehouden heeft aan de voorwaarden (Exodus 24:3), behoort ook tot het proces dat uitloopt op het oordeel. 

Ik heb hen geleid heb uit het land Egypte, uit de ijzeroven........ Egypte wordt in de Bijbel het "diensthuis" genoemd, om de  zware slavenarbeid die het volk daar had ondergaan. Het woord "ijzeroven" is dan de benaming, die we ook tegenkomen in Deut. 4:20  die blijkbaar slaat op het feit dat er tichelstenen gebakken moesten worden (Ex. 1:14), maar is bovendien een metafoor om het harde bestaan uit te drukken. 

Om hun een land te geven dat overvloeit van melk en honing ...... YHWH had gezorgd voor Zijn deel van het Verbond. Hij had  Israël zelfs met een overvloedig land gezegend. Het waren de kinderen van Israël die hun verplichtingen van het verbond niet nagekomen waren.                                 

Toen antwoordde ik en zei: Amen, HEERE.....   Toen YHWH uitgesproken was kon Jeremia alleen maar "Amen" erop zeggen. "Zo zij het".  Nadat God Zijn beloften in het hart van Jeremia samenvatte, hoewel ze een vloek inhielden voor hen die Zijn woorden negeerden, kwam deze reactie uit het diepst van zijn hart. Hij was, ondanks de pijn om zijn volk, eenswillend met God. 

Jeremia 11:6-8 Toen zei de HEERE tegen mij: Predik al deze woorden in de steden van Juda en op de straten van Jeruzalem: Luister naar de woorden van dit verbond en doe ze. 7. Want Ik heb uw vaderen ernstig gewaarschuwd vanaf de dag dat Ik hen uit het land Egypte leidde tot op deze dag, vroeg en laat: Luister naar Mijn stem! 8. Zij hebben echter niet geluisterd en zij hebben hun oor niet geneigd, maar ze gingen door, ieder overeenkomstig zijn verharde, boosaardige hart. Daarom bracht Ik over hen al de woorden van dit verbond dat Ik geboden heb te doen, maar die zij niet gedaan hebben.

Predik al deze woorden in de steden van Juda.........  Jeremia kreeg opdracht om het volk duidelijk te maken dat YHWH strikt volgens de bepalingen van het Verbond te werk gaat. 

Ik heb uw vaderen ernstig gewaarschuwd...... Het verbond bevat zowel vloeken als zegeningen, en Mozes had voor
hen niet alleen "het leven en het goede" voorgehouden, maar ook "de dood en het kwade," (Deuteronomium 30:15). Ze waren keer op keer duidelijk gewaarschuwd voor de gevolgen van ongehoorzaamheid.

Zij hebben echter niet geluisterd en gingen door, ieder overeenkomstig zijn verharde, boosaardige hart..... wie de woorden van God moedwillig terzijde legt, begeeft zich op gevaarlijk terrein.  Hij staat onder invloed van de geest van satan, die vleit en dicteert en je nietsvermoedend naar de afgrond leidt. Dat is een boodschap die wij ook in het hier en nu ter harte moeten nemen. Hoevelen om ons heen zijn met de Bijbel opgegroeid maar hebben Gods Woord, onder invloed van wat de wereld biedt, naast zich neergelegd, Die het bloed van Yeshua, waardoor men gered had kunnen worden, als waardeloos weg gooit. Ze moesten eens weten hoe ze daarmee op het liefdevolle hart van God trappen en welke gevolgen dat voor henzelf heeft. Dezelfde gevolgen of nog erger dan Jeruzalem en Juda zijn overkomen in 586 v.Chr. 

Jeremia 11:9-10 Daarop zei de HEERE tegen mij: Er is een samenzwering ontdekt onder de mannen van Juda en de inwoners van Jeruzalem. 10. Zij zijn teruggekeerd tot de ongerechtigheden van hun voorvaderen, die geweigerd hebben naar Mijn woorden te luisteren. Wat hen betreft, zij zijn andere goden achternagegaan om die te dienen. Het huis van Israël en het huis van Juda hebben Mijn verbond verbroken, dat Ik met hun vaderen gesloten had.

Er is een samenzwering ontdekt onder de mannen van Juda en de inwoners van Jeruzalem..... Jeremia zag zelf wel dat velen in openlijke ongehoorzaamheid tot God leefden, maar de HEERE zei hem, dat het veel erger was dan de profeet dacht. Er was een samenzwering, een complot tegen God gesmeed.  Dit maakte God de profeet duidelijk.  YHWH ziet de verborgen werken van de duisternis onder Zijn volk. 

Zij zijn teruggekeerd tot de ongerechtigheden van hun voorvaderen....... ze hebben die keus moedwillig en vastberaden gemaakt. 

Zij zijn andere goden achternagegaan om die te dienen...... de samenzwering bestond uit het overtreden van de geboden van God en het weigeren om naar de waarschuwingen van God te luisteren. Het mondde uit in een bewuste keuze om hun verbond met God te verbreken en te kiezen voor de afgoden.

Jeremia 11:11-14 Daarom, zo zegt de HEERE: Zie, Ik ga over hen onheil brengen waaraan zij niet kunnen ontkomen. Als zij dan tot Mij roepen, zal Ik niet naar hen luisteren. 12. Dan zullen de steden van Juda en de inwoners van Jeruzalem gaan roepen tot de goden aan wie zij reukoffers gebracht hebben, maar die zullen hen zeker niet kunnen verlossen in de tijd van hun onheil. 13. Immers, het aantal van uw goden is even groot als uw steden geworden, Juda, en u hebt evenveel altaren gemaakt voor die schande als het aantal straten van Jeruzalem, altaren om reukoffers te brengen aan de Baäl. 14. En u, bid niet voor dit volk, en hef voor hen geen geroep of gebed aan, want Ik zal niet luisteren op het moment dat zij over hun onheil tot Mij roepen.

Ik ga over hen onheil brengen waaraan zij niet kunnen ontkomen..... dat dit gebeurt is de logische consequentie van het verbond dat Mozes voorlas aan het volk en waarop ook ieder "AMEN" had gezegd. Lees het in Deuteronomium 27:15-26. Dit gedeelte eindigt met: Vervloekt is wie de woorden van deze wet niet uitvoert door ze te houden! En heel het volk moet zeggen: Amen.

De inwoners van Juda en Jeruzalem gaan roepen tot de goden waaraan zij offers brachten, maar die zullen hen niet helpen.. 

De nietigheid van de afgoden zal dan heel duidelijk blijken. Die zich niet aan God willen onderwerpen, zullen niet kunnen ontkomen aan Zijn wraak. Dan is er geen hoop meer, alleen wanhoop en radeloosheid. 

Bid niet voor dit volk, want Ik zal niet luisteren...... als de afgoden niet te hulp komen zal men het ongetwijfeld bij God proberen. De afgoden helpen niet omdat ze niets kunnen. Waar God de regie heeft kunnen demonen geen invloed uitoefenen, ze zullen ook niet helpen want ze willen de ondergang van de mens. God helpt niet omdat Hij vasthoudt aan de voorwaarden van het Verbond, een bewuste keuze. Ze zijn zo lang hiervoor gewaarschuwd. Als de 'hemel van koper' is, dan is de stilte van God vanwege een vloek, een verschrikkelijke ervaring. 
2 Kronieken 36:16 Maar zij spotten met de boden van God, verachtten Zijn woorden en maakten Zijn profeten belachelijk, tot de grimmigheid van de HEERE tegen Zijn volk zo hoog opsteeg dat er geen genezing meer mogelijk was.

Jeremia 11:15-17 Wat heeft Mijn beminde in Mijn huis te doen, terwijl zij de schanddaad met velen doet, en het offervlees van het heiligdom van u zal wijken? Ja, wanneer u kwaad doet, dan springt u op van vreugde. 16. Een bladerrijke olijfboom, met welgevormde vruchten, had de HEERE u als naam gegeven. Maar nu heeft Hij onder het geluid van een groot gedruis een vuur onder hem aangestoken, zodat zijn takken gebroken zijn. 17. Want de HEERE van de legermachten, Die u heeft geplant, heeft een kwaad over u uitgesproken – vanwege het kwaad dat het huis van Israël en het huis van Juda met elkaar bedreven hebben, door Mij tot toorn te verwekken door reukoffers te brengen aan de Baäl.

Wat heeft Mijn beminde in Mijn huis te doen..... Ondanks alles kwamen de Judeeërs naar gewoonte in hun mooie tempel, het gebouw waar ze zo trots op waren. Maar God is daar helemaal niet blij mee. Je zou het kunnen vergelijken met een man, wiens vrouw het aanlegt met andere mannen. Dan vraagt haar echtgenoot: ' wat doe je eigenlijk in mijn bed, ga nu ook maar naar je minnaars'. Het valt trouwens wel op dat Juda door God nog steeds "Mijn beminde" genoemd wordt. 

Wanneer je kwaad doet, dan spring je op van vreugde...... wanneer iemand plezier heeft in kwaaddoen, dan is het duidelijk dat zijn geweten niet meer werkt als gevolg van een lang proces van ongehoorzaamheid.

Een bladerrijke olijfboom, met welgevormde vruchten, had de HEERE u als naam gegeven....   

Hier kijkt God nog even terug naar de tijd dat Juda liefkozend werd vergeleken met een mooie groene olijfboom met heerlijke vruchten. Maar de tijden zijn ten kwade veranderd. Wat hield God teder en intens van hen; toch beantwoordden ze Zijn liefde met ontrouw. Ze verwierpen Gods genegenheid en liefde.
Nu heeft Hij een vuur onder hem aangestoken, zodat zijn takken gebroken zijn..... die eerste liefde heeft helaas plaats gemaakt voor het vuur van het oordeel. Vuur is in Gods Woord meestal het symbool voor oordeel. Hierover heeft Mozes al geprofeteerd in het "Lied van Mozes", Deut. 32:22.
De HEER die u heeft geplant, heeft een kwaad over u uitgesproken, u had Mij tot toorn verwekt door reukwerk aan Baäl te offeren...... Hij had ze geplant, maar verbrandt hen nu wegens hun hardnekkige zonde en afgoderij. 

Jeremia 11:18-19 De HEERE heeft het mij doen weten en toen wist ik het, toen U mij hun daden hebt doen zien. 19. Ik was als een argeloos lam dat ter slachting wordt geleid, want ik wist niet dat zij tegen mij plannen bedachten, door te zeggen: Laten wij de boom met zijn vrucht te gronde richten, laten wij hem uit het land der levenden afhakken, zodat er aan zijn naam niet meer gedacht wordt.

De HEERE heeft het mij doen weten en toen wist ik het.... Jeremia deelde in de gevolgen van samenzwering van het volk tegen God.  Zoals YHWH door het volk werd verworpen, zo verwerpt het volk de door de Hem aangestelde profeet.

Ik was als een argeloos lam dat ter slachting wordt geleid..... zoals later de grote Profeet en Leraar Yeshua als een lam naar de slachtbank werd geleid, zo deelde nu Jeremia al in de boze plannen. (zie Jes. 53:7; Luk. 10:3; Hand. 8:32)

Ik wist niet dat zij tegen mij plannen bedachten....... hoewel Jeremia de zonden van het volk zag was hij toch met hen begaan omdat hij wist welke gevolgen dat zou hebben. Hij hield van het volk en het ging hem ter harte. Maar dat was niet wederzijds (Johannes 1:11) en dat wist hij niet, totdat God hem waarschuwde. 

Zoals het volk door de HEERE is geplant (vers 17) en Hem heeft verworpen, zo verwerpt het volk de door de HEERE aangestelde profeet:

Laten wij de boom met zijn vrucht te gronde richten......  Dit is de omgekeerde versie van de gelijkenis uit Lukas 13:6-9.  Wat zij Jeremia willen aandoen, overkomt henzelf. (Rom. 2:1)  Daaraan zie je dat het van satan komt, die alles omdraait. 

Zodat aan zijn naam niet meer gedacht wordt .... hier gaat het om de naam van Jeremia, die moet volgens hen uitgewist worden. Maar we zien in deze hele geschiedenis dat Jeremia het karakter van Yeshua vertegenwoordigt. Daarom is dit ook weer een omdraaiing van satan. 

YHWH heeft Zijn Naam verbonden aan Israël. (Numeri 6:27), De Naam van Yeshua is verbonden met de naamgeving Israël aan Jakob (Jesaja 49:3). Daarom kunnen we een hoofletter plaatsen "Zodat aan Zijn naam niet meer gedacht wordt", want daar is het satan om begonnen. Dat geldt ook voor een tekst uit Psalm 83:5:
Kom, zeiden zij, laten wij hen uitroeien, zodat zij geen volk meer zijn en aan de naam van Israël niet meer gedacht wordt.

Je ziet dat Juda, in die generatie, zich op deze manier losmaakt van het ware volk Israël en daarmee het verbond verbreekt.  

Jeremia 11:20 Maar, HEERE van de legermachten, rechtvaardige Rechter, U Die de nieren en het hart beproeft, laat mij Uw wraak aan hen zien, want aan U heb ik mijn rechtszaak bekendgemaakt.

HEERE van de legermachten, rechtvaardige Rechter..... in tegenstelling tot al het voorgaande beseft Jeremia dat het nu om hem persoonlijk gaat en hij weet dat alleen YHWH de rechtvaardige rechter is ie zijn zaak zal behartigen. Hij heeft eerder "Amen" gezegd (Jer.11:5) op het oordeel dat God moest uitvoeren, Nu kan hij zeggen: 

laat mij Uw wraak aan hen zien, want aan U heb ik mijn rechtszaak bekendgemaakt.

Jeremia 11:21-23 Daarom, zo zegt de HEERE over de mannen van Anathoth die u naar het leven staan en zeggen: Profeteer niet in de Naam van de HEERE, opdat u niet door onze hand sterft. 22. Daarom, zo zegt de HEERE van de legermachten: Zie, Ik ga hen straffen: de jongemannen zullen sterven door het zwaard en hun zonen en hun dochters zullen sterven van de honger. 23. Er zal geen overblijfsel van hen zijn, want Ik zal onheil brengen over de mannen van Anathoth in het jaar van de vergelding aan hen.

zo zegt de HEERE over de mannen van Anathoth die u naar het leven staan....  Anathoth was het thuisfront van Jeremia. (Jer.1:1). Ook hier was wat Yeshua heeft ervaren van toepassing op Jeremia: Joh. 4:44 want Jezus heeft Zelf getuigd dat een profeet in zijn eigen vaderstad geen eer ontvangt. Dit was het dreigement van het thuisfront:
Profeteer niet in de Naam van de HEERE, opdat u niet door onze hand sterft...... ze hadden blijkbaar geen boodschap aan wat God zegt. Ze vonden misschien dat dit geen boodschap van God was, omdat ze, bewust of onbewust, onder invloed stonden van de god van deze wereld: satan. Anathot, een priesterstad, en toch een zondige stad.

Zie, Ik ga hen straffen........ en die straf wordt ook duidelijk benoemd: "de jongemannen zullen sterven door het zwaard en hun zonen en hun dochters zullen sterven van de honger. Er zal geen overblijfsel van hen zijn, want Ik zal onheil brengen over de mannen van Anathoth in het jaar van de vergelding aan hen."

Uit dit woord van God kunnen wij ook troost en moed putten als anderen ons onterecht behandelen en in een kwaad daglicht stellen. Wij hebben een God om onze zaak aan toe te vertrouwen. Als we alles eerlijk voor Hem neerleggen vraagt Hij ook ons "AMEN",  om ons bij Zijn definitief vonnis neer te leggen, zonder Hem voor te schrijven, hoe wij het willen hebben.

Ida